واژه ليکا از عبارت light expanded clay aggregate به معني دانه رس سبک منبسط شده گرفته شده است.اين دانه ها از انبساط خاک رس در کوره هاي گردان با حرارتي حدود 1200 درجه سانتيگراد بدست مي آيند. سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) داراي شکل تقريبا گرد و سطح زبر و ناهموارند.رويه ميکروسکوپي خارجي دانه ها داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ و بخش داخلي دانه ها داراي بافت سلولي سياه رنگ ميباشد.مجموعه اي از ويژگي هاي قابل توجه مانند وزن کم،هدايت حرارتي پايين، افت صوتي مناسب، مقاومت در برابر آتش،دوام و پايداري شيميايي و ... سبب گسترش کاربردهاي اين سنگدانه هاي مصنوعي در صنعت ساختمان ، طرح هاي عمراني، کشاورزي ، محيط زيست،راهسازي و ...شده است.
پی سازی و زيرسازی
هر یک از مصالح مصرفی در زیرسازی ساختمان بر اساس خواص مورد نظر، عملکرد خاصی را فراهم می‌آورد. باربری و کنترل نفوذ رطوبت از ویژگی‌های الزامی یک زیرسازی مناسب است. قابل ذکر است که هدف از نم‌بندی در پی و زیر ساختمان‌ها جلوگیری از نفوذ رطوبتی است که ناشی از آب دارای فشار نباشد. با توجه حساسیت محل عایق، تمام این نم‌بندی باید معادل عمر مفید ساختمان باشد.
با توجه به ویژگی‌های لیکا، می‌توان از آن برای عایق نمودن زیرسازی و یا در اجزای سازه‌های باربربرای پی ساختان‌های کوچک استفاده کرد.
کاربرد سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا )
یکی از اصول لازم برای کنترل نفوذ رطوبت از زمین‌های مرطوب به دیوار و کف ساختمان، قطع لوله‌های مویین است. یکی از روش‌های بسیار معمول استفاده از سنگ‌دانه‌‌های درشت با اندازه‌های حداقل 4م‌م است. برای این منظور باید روی زمین لایه‌ای از سنگ دانه درشت با ارتفاع حدود 25 تا 30 سانتی‌متر اجرا شود. سپس روی این لایه به ارتفاع 20 سانتی‌مترمخلوط سنگ دانه‌های ریز و درشت ریخته می‌شود. بنابراین می‌توان از لیکای درشت (10-20 م‌م)برای ایجاد لایه محافظ در برابر مویینگی استفاده نمود. همچنین به منظور تسطیح این لایه برای عملیات بعدی زیرسازی، از مخلوط دانه‌های لیکا استفاده می‌شود.
برای این منظور باید 1/1 برابر ارتفاع لازم را با لیکا پوشاند و سپس لایه را متراکم کرد تا به ارتفاع مناسب برسد. این عملیات حداکثر برای لایه‌هایی به ارتفاع 30 سانتی‌متر مناسب است. سپس روی این لایه بتن کف اجرا می‌شود برای سهولت کار می‌توان از یک توری فلزی دارای شبکه‌های به ابعاد 150 م‌م و میلگردهایی به قطر 4 م‌م روی دانه‌ها استفاده نمود. در این صورت می‌توان قبل از بتن‌ریزی روی لایه لیکا راه رفت و یا پایه‌های نگه‌دارنده لوله‌ها و فولادهای سازه‌ای را روی آن قرار داد.
با توجه به بی‌ضرر بودن دانه‌های لیکا از نظر شیمیایی، می‌توان لوله‌های تأسیساتی را نیز در صورت لزوم از این لایه‌ها عبور داد.
سبکی دانه‌های لیکا و در نتیجه سهولت حمل و نقل و کاهش هزینه آن یکی از مزایای کاربرد لیکا به جای سنگ دانه‌های معمولی است همچنین با توجه به این که لیکا عایق حرارت است، در مناطق سردسیر، ازکف ساختمان‌ها در برابر سرمای زمین نیز محافظت می‌شود.
کاربرد بتن لیکا
با استفاده از بتن لیکا با ترکیب سیمان و لیکای ریز به نسبت حجمی 1 به 8 که در محل ساخته و ریخته می‌شود، می‌توان آب بندی کف ساختمان را انجام داد. چگالی این بتن حدود cm3/kg800 و مقاومت فشاری حداقل cm²/kg30 است بنابراین، این بتن نقش توزیع بار را نیز خواهد داشت و دیوارهای غیر باربر تا یک طبقه را می‌توان مستقیم روی این بتن قرار داد. بتن سبک لیکا در لایه‌های 10 تا 15 سانتی‌متری ریخته و متراکم می‌شود. سپس باید به مدت یک هفته این بتن عمل آورده شود. برای حفاظت بتن از صدمات احتمالی ناشی از حرکت کارگران روی آن و مقاوم سازی سطح بتن از ملات دوغاب- شامل یک قسمت سیمان و سه قسمت ماسه ریز- می‌توان استفاده کرد. 1 تا 2 روز پس از بتن ریزی می‌توان روی سطح بتن این ملات را اجرا کرد. با استفاده از بتن لیکا کنترل حرارت و رطوبت با هم انجام می‌گیرد.
پرکننده سبک
سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) به دلیل وزن کم می‌توانند در پرکردن فضاهای خالی که تحت فشار نیستند به تنهایی و یا با ترکیب به همراه مصالح مناسب دیگر به کار روند.
هموار سازی و شیب‌بندی
در طول دهه‌های گذشته روش‌های گوناگونی برای هموارسازی و شیب‌بندی بام‌ها و کف ساختمان‌ها ارائه گردیده است. دستیابی به وزن کمتر در سقف‌سازی، از ویژگی‌های لازم برای این منظور است . به همین دلیل یکی از متداول‌ترین کاربردهای لیکا استفاده از آن برای پوشش کف‌ها و بام‌ها بوده است. عمر شیب‌بندی با سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) حداقل 25 سال و هزینه آن 20% از روش‌های دیگر کمتر می باشد. با توجه به پایداری شیمیایی لیکا و نیز نداشتن مواد مضر شیمیایی می‌توان لوله های تأسیساتی را نیز از داخل این لایه عبور داد. برای ایجاد پایداری بیشتر در این لایه آن را با دوغاب سیمان مخلوط می‌کنند برای این منظور به ازای هر 100 کیلوگرم لیکا حدود 16 کیلوگرم سیمان مصرف می‌شود. همچنین می‌توان پس از پخش کردن لیکا روی آن را با توری فلزی پوشش داده تا آماده اجرای لایه‌های بعدی گردد. قابل ذکر است که با توجه به عایق نمودن سبک دانه‌های لیکا ( پوکه صنعتی لیکا ) می‌توان از ضخامت لایه‌های عایق حرارت کاست و یا آن را به کلی حذف نمود.
کف سازی و سقف سازی
از آنجا که سقف‌ها سهم نسبتاً زیادی از هزینه تمام شده ساختمان را به خود اختصاص می‌دهند، طراحان ساختمان سیستم‌های متنوعی را به منظور اقتصادی‌تر کردن آن‌ها ابداع و اجرا کرده‌اند. صرفه‌جویی درمصرف بتن و فولاد، کاهش یا حذف قالب‌بندی، بهبود روش‌های ساخت و افزایش کیفیت اجرا از اهداف عمده این کوشش هاست.
جهت دستیابی به یک سیستم بهینه سقف باید عوامل تأثیرگذار بر آن را از دید معماری و کاربری ساختمان مورد توجه قرار داد. بر اساس این نیازمندی‌ها می‌توان پارامترهای مناسب سقف را نظیر مقاومت، وزن، عایق کاری و ... به دست آورد از آنجا که در یک سیستم سقف و کف، عناصر سازه‌ای(باربر) و عناصر غیرسازه‌ای(پرکننده، عایق و ...) در کنار هم عمل می‌کنند، توجه توام به ویژگی‌های هر دو گروه لازم است .در این میان وزن کم به عنوان یکی از ویژگی‌های مشترک درهر دو گروه مطرح است و نقش تعیین کننده‌ای در وزن کلی اجزای باربر ساختمان دارد. در واقع اثر کاهش وزن مضاعف می‌گردد.
سقف سازی
چگونگی کاربرد فرآورده‌های لیکا در انواع سقف :
سقف بتن مسلح پیش ساخته و در جا
یکی از روش‌های متداول پوشش سقف استفاده از دال بتنی یکپارچه است. ایجاد صلبیت در برابر بارهای جانبی، ایجاد پیوستگی بین اجزای باربر، کنترل لرزش‌های سقف، مقاومت در برابر آتش‌سوزی و ایجاد سطح صاف برای اندودکاری از مزایای مهم این پوشش است. از آنجا که استفاده از قالب‌بندها یا پانل‌های سقفی پیش ساخته می‌تواند هزینه‌های قالب‌بندی و اجرای سقف را کاهش دهد، کاربردآنها متداول گردیده است. استفاده از سقف پیش ساخته موجب افزایش کیفیت سقف و نیز سرعت نصب می‌گردد. یکی از مشکلات عمده دال‌ها و پانل‌های بتنی، وزن زیاد آن‌ها است، به طوری که با افزایش دهانه، ضخامت سقف و در نتیجه وزن آن به طور مضاعف افزایش می‌یابد. در نتیجه، کاربرد این پانل‌ها در دهانه‌های بزرگ فقط با استفاده از روش‌های پیش کشیدگی و پس کشیدگی امکان‌پذیر است که این روش نیز نیازمند هزینه اضافی و عوامل اجرایی مناسب می باشد.
بنابراین استفاده از بتن لیکا یک راه حل مناسب برای کاهش وزن سقف و در نتیجه اقتصادی کردن طرح سقف است. با استفاده از فولادهای مسلح کننده می‌توان طرح پانل سقفی را متناسب با دهانه، بارگذاری و ضخامت سقف کنترل نمود. همچنین قابل ذکر است که پانل‌های بتنی دانه سبک نقش مؤثری در عایق کاری حرارتی کف‌ها دارند.
سقف سبک با تیرچه و بلوک
به دلیل مشکلات پیش گفته شده برای دال‌های بتنی یکپارچه سنگین، کاربرد تیرچه‌های بتنی پیش ساخته برای کاهش نسبی وزن سقف متداول گردیده است. سرعت ساخت، هزینه کم قالب‌بندی، آرماتوربندی و کیفیت بتن پیش ساخته از مزایای دیگراین روش است. سقف‌سازی با استفاده از تیرچه و بلوک ترکیبی از دو روش بتن پیش ساخته و بتن درجاست. دراین سیستم، بار سقف توسط تیرهای T شکل بتنی که از بتن ریزی تیرچه‌های پیش ساخته به دست می‌آیند، تحمل می‌شود. فضای خالی بین تیرچه‌ها با بلوک‌های سفالی یا بتنی پر می‌شود و در انتها یک لایه بتن پوشش درجا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به حجم قابل ملاحظه پوشش یافته با بلوک سقفی، وزن بلوک‌ها در بار مرده سقف مؤثر خواهد بود. این موضوع اهمیت کاربرد بلوک‌های سقفی سبک ساخته شده از بتن لیکا را نشان می‌دهد. اگر چه مقاومت بلوک در سیستم سازه‌ای سقف منظور نمی‌شود، اما بلوک‌ها باید قادر به تحمل ضربه‌های ناشی از حمل و نقل و نیز آمد و شد در زمان بتن‌ریزی باشند.
بافت سطح زیر بلوک نیز باید برای اندودکاری مناسب باشد. بنابر این مقاومت، وزن کم، قابل حمل بودن، سهولت نصب و داشتن سطح مناسب برای اندودکاری از خواص مهم بلوک‌هاست.
